Wanneer kan je iemand geloven?

Iedereen vertelt wel eens iets. En meestal is dat waar. Maar hoe weet je nu of dat wel echt zo is? Misschien vertelt die persoon wel iets dat niet waar is?
En iets geloven is vaak zo vanzelfsprekend. Met deze vragen kan je de kinderen doen nadenken over deze vanzelfsprekendheid die dat niet altijd zomaar mag zijn.

Tweede en derde graad
Verhaal: 'Kip en Worm' uit Allemaal praatjes! van Geert De Kockere
  (Bron: De KOCKERE, G. (1999). Allemaal praatjes! Wielsbeke: De Eenhoorn.)

Het was een rustige dag op het erf. Kip wandelde rond. Op zoek naar iets eetbaars. Net op dat moment besloot Worm om een kijkje te nemen boven de grond. Hij stak z'n kop op en keek recht in de ogen van Kip. 'Ho, stop!' riep Worm nog net op tijd. Want Kip boog zich al voorover om Worm uit z'n gang te sleuren. 'Hugh?' vroeg Kip. 'Ik ben niet wat je denkt', loog Worm. 'Hugh?' vroeg Kip. 'Ik ben geen worm', zei Worm. 'O nee?' vroeg Kip. 'Nee', zei Worm beslist. Kip kwam weer recht en keek Worm verbaasd aan. 'Nee', zei Worm nogmaals. 'Ik ben geen worm.' Hoe komt het dan dat je er uitziet als een worm?' vroeg Kip. 'Dat komt', zei Worm, 'dat komt omdat jij dénkt dat ik een worm ben. En wie iets heel hard denkt, gelooft het ook.' Kip keek een beetje wantrouwig naar Worm. Ze wist niet goed wat ze ervan moest denken. En dus ook niet wat ze ervan moest geloven. Een worm die praatte zoals Worm deed, had ze in elk geval nog niet eerder ontmoet.'Heus', zei Worm, 'of geloof je me niet?' Kip hield haar kop een beetje schuin en keek met één oog naar Worm. Alsof ze dacht hem zo beter te kunnen zien. 'Als je me niet gelooft', zei Worm vlug, 'dan komt dat omdat je niet hard genoeg denkt dat ik géén worm ben. Misschien kunnen kippen niet hard genoeg denken...'
Nu voelde Kip zich beledigd. 'Ik geloof het!' zei ze kordaat. 'Dus je gelooft dat ik geen worm ben?' vroeg Worm voor alle zekerheid. 'Je bent geen worm!' zei Kip met haar ogen dicht.
Worm haalde opgelucht adem. 'Maar wat ben je dan wel?' vroeg Kip nieuwsgierig. En ze kwam met haar boek gevaarlijk dicht bij Worm. 'Euh...' aarzelfde Worm. Hij dacht aan alles wat kippen lusten. 'Euh...' zei hij. 'Je weet het zelf niet!' kakelde Kip. 'Je bent een dommerik! Een verschrikkelijke dommerik.' En ze wandelde met opgeheven kop verder. 'Ik ben een worm!' riep Worm haar na. 'Hoor je? Ik ben een dikke, vette worm!' Maar kip hoorde dat niet meer...

Filosofische vragen

• Wat is geloven?
• Kun je iets denken zonder het te geloven?
• Kun je iets geloven zonder te denken?
• Als je iets gelooft, weet je het dan ook?
• Als je iets weet, geloof je het dan ook?
• Wanneer weet je iets zeker?
• Wanneer kun je zeker weten dat je iemand kunt geloven?
• Als je iemand gelooft, geloof je hem dan voor altijd?
• Is iets wat je gelooft altijd waar?
• Kan iets waar zijn zonder dat je het gelooft?

Verwerkingsopdracht
Spel: 'Waar of niet waar?'
Enkele leerlingen vertellen een verhaal dat al dan niet echt gebeurd is. De andere leerlingen verwoorden waarom ze denken dat het wel of niet echt gebeurd is. Je kan hierbij teruggrijpen naar de dingen die gezegd zijn tijdens het filosofische gesprek.

Nu zal je de leerlingen flink aan het denken zetten!


Groetjes,
juf Nathalie
   (Bron: ATHONE, R., JANSSENS, E., VERVOORT, S., KNOPS, J. (2009) Peinzen: 49 filosofische vragen voor kinderen. Leuven: Acco.)